بررسی انواع مقالات بر اساس محتوای آنها (پژوهشی، تحلیلی، مروری، گردآوری)
آیا تابحال فکر کرده اید مقاله ای که می نویسید در کدام دسته از مقالات قرار می گیرد؟ آیا مقاله شما یک مقاله پژوهشی است یا ترویجی؟ شاید هم صرفا یک مقاله مروری و یا حتی یک مقاله گردآوری باشد؟ شاید بپرسید اهمیت این موضوع چیست و دانستن جواب این سوال ها چه کمکی به ما می کند؟
اهمیت آن در این است که معلوم می کند سطح مقاله شما چیست و بنابراین آیا قابل انتشار است یا خیر؟ و اگر قابل انتشار است در کدام دسته یا رتبه از نشریات می توان آن را منتشر کرد؟ مثلا بعضی مقالات را –اگر اصلا بتوان چاپ کرد- فقط می شود در روزنامه ها چاپ کرد، چرا که مطلب حالتی عمومی و غیرتخصصی داشته و از نظر موضوع هم چندان ماهیت علمی نداشته و مطلبی اصطلاحا «مصرفی» یا «دارای تاریخ مصرف» است و بعد از مدتی دیگر ارزش مطالعه ندارد.
اما در عین حال ممکن است کار شما محصول چند ماه مطالعه و تحقیق و پژوهش بوده و بر روی یک موضوع علمی مشخص و تخصصی تمرکز داشته و در آن حوزه به دستاورد و نتیجه جدیدی رسیده است، در عین حال نحوه و اصول نگارش آن هم بر اساس قالب های تعریف شده پژوهشی است. در این صورت این مقاله حتما متناسب با نشریات علمی پژوهشی است.
پس اگر از همان ابتدا هدفتان را مشخص کنید و انگیزه تان از نوشتن یک مقاله و برنامه تان برای چاپ آن را مد نظر داشته باشید، قطعا «نوع» و «قالب» مقاله برای تان مهم خواهد بود.
اما نوشتن مقاله حالت ها و قالب ها و فرمت های مختلفی دارد. مقالات را از چند دیدگاه میتوان دستهبندی کرد. یکی از این دستهبندیها میتواند بر اساس محتوای اطلاعات مقاله باشد که از این منظر مقالات به چهار نوع پژوهشی یا تحقیقی، تحلیلی یا ترویجی، مروری و گردآوری تقسیم میشوند:
۱- مقاله پژوهشی (تحقیقی):
برگرفته از پژوهشی است که بهتازگی پایان یافته است و چون متکی بر یافتههای تحقیقاتی است، گزارش تحقیق نیز به آن گفته میشود. این نشان می دهد که ویژگی منحصر به فرد مقاله پژوهشی، داشتن یک ایده یا ابتکار یا نتیجه کاملا جدید و تازه است. به عبارت دیگر مقاله پژوهشی حاوى ایده یا موضوعى کاملاً نو یافته است، به این معنا که پژوهشگر طى یک کار پژوهشى دقیق، ایده، موضوع، یا روش جدیدى را مطرح مىکند و به نتایج کاملاً جدیدى دست مىیابد که پیشتر وجود نداشته است.
۲- مقاله تحلیلی (ترویجی):
این نوع مقاله که به نام مقاله نظری نیز شناخته میشود، تحقیقی است که مؤلف با استفاده از منابع پژوهشی پیشین، نظریه خاصی را در حوزه کار خود مطرح مینماید. در این نوع مقاله نویسنده ممکن است نظریههای قبلی را گسترش دهد، آنها را با استفاده از شواهد استحکام بخشد، آنها را بهشکل دیگری بیان کند یا آنها را مورد تأمل و تردید قرار دهد. بنابراین مشخص است که در این نوع از مقاله، نویسنده موضوع یا ایدهاى را که وجود دارد، از جنبه یا جنبههایى معمولاً جدید مورد تجزیه و تحلیل قرار مىدهد و نتایج مشخصى از تجزیه و تحلیل انجام شده، ارائه مىکند که تازگى دارد.
۳- مقاله مروری (تالیفی):
ویژگی خاص مقالات مروری این است که برخلاف انواع پژوهشی و تحلیلی، حاوی یک ایده و دیدگاه جدید نیستند، بلکه کار آنها پرورش ایده ای است که از پیش وجود داشته است. در این نوع مقاله، نویسنده با مطالعه متون علمی، مطالبى را درباره یک ایده یا موضوع از منابع مختلف، گردآورى مىکند و سپس مقاله را با ساختارى جدید و طرح نتیجهگیرىهاى مشخص و گاه همراه با اعلام نظر، تنظیم و تألیف مىنماید. بنابراین می توان گفت که این مقاله به تحلیل کلان و ارزیابی انتقادی نوشتههایی میپردازد که قبلاً منتشر شده است. مؤلف مقاله مروری از طریق مقولهبندی، یکپارچهسازی، و ارزشیابی متون منتشر شده پیشین، سیر پیشرفت پژوهشهای جاری را در جهت روشن ساختن مسئلهای مشخص دنبال میکند.
۴- مقاله گردآوری:
این نوع مقاله صرفاً به گردآوری و انعکاس دیدگاه های مختلف مندرج در نوشتههای مرتبط با موضوعی خاص میپردازد و در واقع کار تازهای را عرضه نمیکند. در این نوع مقاله که معمولاً گزارش بررسىهاى آزمایشگاهى و یا مطالعات آمارى در یک موضوع است، نویسنده ضمن استفاده از روشهاى موجود در مطالعه موضوع، نتایج مطالعه خود را گزارش مىکند. معمولاً نتایج به کمک آمار و ارقام بیان مىشوند. تفاوت آن با مقاله تحلیلی این است که به ارائه نظریه جدیدی منتهی نمیشود و نیز با مقاله مروری این تفاوت را دارد که الزاماً به سنجش و ارزیابی کلیه آثار قبلی نمیپردازد. البته باید این را هم اضافه کنیم که چنانچه در این نوع از مقاله از روشهاى معتبر و علمى تحلیل آمارى استفاده شود و نتایج ارائه شده هم تازگى داشته باشد، مىتوان آن را یک مقاله تحلیلی هم به شمار آورد.
دانستن این انواع به ما در آموزش روش های تحقیق و مقاله نویسی و حتی نگارش پایان نامه و پروپوزال کمک خواهد کرد.
البته علاوه بر ۴ مورد ذکر شده، گونههای دیگری از نوشتههای مجلات وجود دارند که از فراوانی کمتری برخوردارند؛ نظیر یاداشتهای انتقادی، نقد و بررسی، گزارش کوتاه و … که چندان در چارچوب موضوعی که مورد بحث ماست نمی گنجند.
اگر درباره نحوه نوشتن مقاله پژوهشی نوع مقاله پژوهشی تان سوالی داشتید می توانید در پایین همین پست، در بخش نظرات کاربران مطرح کنید. در اولین فرصت به آن پاسخ خیواهم داد.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
چطور از اعتبار یک ژورنال ISI مطمئن شویم؟
یک روش کاربردی برای نگارش و چاپ مقاله ISI
چطور یک موضوع مناسب برای مقاله یا پایان نامه مان پیدا کنیم؟
14 گام کلیدی در ثبت آنلاین مقاله در وب سایت مجلات پژوهشی
چهار عامل کلیدی برای ارائه موفق در همایش ها و سمینارهای علمی
هفت خوان پروپوزال نویسی (مهم ترین بخش های یک پروپوزال را بشناسیم)
2 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
سلام و متشکر از مطالب عالی سایت شما، من می خواستم یه مقاله systematic review بنویسم. آیا نیاز دارم به citation یه استاد که قبلا درباره موضوع کار کرده باشه؟ و این که میخاستم direct PHD اپلای کنم و بورس بشم آیا همچین مقاله ای ارزش وقت گذاشتن داره؟
وقت بخیر neshat عزیز؛
بله شما باید در مقاله تان متناسب با موضوعی که کار می کنید، به منابع اصلی موجود در آن حوزه استناد کنید.
بله، قطعا انتشار مقاله می تواند در پذیرش شما تاثیر مثبت داشته باشد.